Merovingische vondsten

550 na Christus

Voorafgaand aan de bouw van Huize Bethanië vond een archeologisch onderzoek van de bodem plaats. Daarbij kwamen onder meer een ijzeren zwaard – ook wel sax genoemd – een mes en enkele andere metalen voorwerpen tevoorschijn. Ze stammen uit de late Merovingische periode, rond 700 na Christus. In die periode werden de doden begraven met grafgiften. In de Karolingische periode die daarop volgde, gebeurde dat niet meer. Dat er een sax gevonden is, duidt erop dat in die periode hier een belangrijke man gewoond moet hebben. Niet iedereen kreeg een sax mee in zijn graf.

De archeologen hebben de vondsten meegenomen en ingeleverd bij het archeologisch depot in Den Bosch. Na restauratie bij Restaura in Heerlen is de sax in een speciale ruimte in het depot opgeborgen. Daar wordt dusdanig op temperatuur en luchtvochtigheid gelet, dat het metaal niet wordt aangetast. De sax is alleen aan de voorzijde van oxidatie ontdaan; in de oxidatie aan de achterkant zaten nog houtresten van het handvat van het zwaard. Die resten zijn daardoor behouden kunnen blijven.

Leden van de Heemkundekring Myerle kijken en helpen mee bij de opgraving bij Bethanië.

De restauratie van de sax was in 2018 klaar en tijdens de Torendag in dat jaar is hij gedurende een middag in de Luciakerk tentoongesteld. Bij de onthulling las pastoor Kloeg een aantal citaten uit de bijbel voor, waarin het woord zwaard voor kwam. Hij had zich namelijk afgevraagd of een zwaard wel in de kerk thuishoorde. Dat bleek te mogen want in de bijbel komt het vaak voor, zo had hij ontdekt.

Behalve de sax en het mes werden er in het graf een deel van een beursring en enkele nageltjes gevonden.

In de buurt van de sporthal is uit die periode een halve glazen kraal gevonden. In de Koerier van Heemkundekring Myerle nummer 1 uit 2001 staat een studie van Henk Simons over deze vondst. In een Duits boek vond hij zo’n zelfde type kraal. Die werd daar Schlierenperle genoemd, naar de gele strepen die erop zitten. De productie van dit type startte in 550 na Christus maar de kralen werden vaak hergebruikt samen met later geproduceerde kralen. De dichtstbijzijnde productieplaats was Maastricht.

Vrouwen uit de Merovingische periode kregen vaak sieraden mee in het graf. De kralen werden als armband, halsketting, hangend aan de gordel of los in een tasje meegegeven. De samenstelling was heel gevarieerd. De glazen kralen werden getrokken, gewikkeld, gevouwen, geperforeerd of uit plakjes mozaïekglas opgebouwd. Ook werden er kralen gemaakt van barnsteen, amethist en bergkristal met klop-, snijd- en polijsttechnieken. Er was op grote schaal handel in een gebied van Zuid-Rusland tot Noord-Engeland. De Merovingische kralen waren een Europese mode. Vanwege de vondst van die halve kraal is er een redelijke kans dat er dus een Merovingische begraafplaats ligt in de omgeving van het huidige kerkhof.

De afdruk in het graf is te zien als een dun laagje vergane planken onder en opzij.
In een kuil werden dierlijke botten aangetroffen, waarschijnlijk Romeins. Het betreft 9 runderen, een runderkalfje en een varken.

Verder lezen / bronnen

Over de sax:
BAAC-BILAN RAPPORT 2011/B1425
Geldrop-Mierlo (NB R) -3, Huize Bethanië

Over de kraal:
Myerlese koerier 2001 nummer 1

ARCHEOLOGIE magazine
2022 nummer 1  blz.34 t/m 37
5000 jaar kralen in Leiden.